Παραδοτέα

Σε όλο τον κόσμο, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν άνοια και κάθε τρίτο δευτερόλεπτο υπάρχει κάποιος που έχει διαγνωστεί με την ασθένεια αυτή. Ο αριθμός των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με άνοια αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες και ο αριθμός των χωρών που αναγνωρίζουν την ανάγκη να καταστεί η άνοια προτεραιότητα συνεχίζει να αυξάνεται. Με την ενσωμάτωση των ΤΠΕ, το έργο Dem@entoring θα δώσει την ευκαιρία σε άτομα με άνοια, στις οικογένειές τους αλλά και στους επαγγελματίες υγείας, να λάβουν πολλές απαραίτητες πληροφορίες για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. 

Η βασική ιδέα του προγράμματος Dem@entoring, ωστόσο, είναι να παρέχει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο οποίο οι οικογένειες και οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να γίνουν διαδικτυακοί μέντορες και αργότερα να μοιραστούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους χρησιμοποιώντας μια διασκεδαστική και διαδραστική διαδικτυακή πλατφόρμα. Αυτό περιλαμβάνει μια ομάδα υποστήριξης στην άνοια, μέσω της οποίας μπορούν να προσεγγιστούν οι διαδικτυακοί μέντορες για να συζητήσουν σχετικά θέματα και να σχηματίσουν ένα δίκτυο ανταλλαγής γνώσεων. Το πρόγραμμα κατάρτισης Dem@entoring απευθύνεται σε άτομα με εκπαίδευση ανάλογη με τα επίπεδα διεθνούς τυποποίησης της εκπαίδευσης (ISCED) 1+2+3. 

Το επίπεδο εκπαίδευσης και οι ατομικές δεξιότητες θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός διαδικτυακού προφίλ για κάθε διαδικυτακού μέντορα. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες θα εκπαιδευτούν μέσα από τις Ανοιχτές Πηγές Εκπαίδευσης (Open Education Resources -OERs), προκειμένου να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την παροχή διαδικτυακής καθοδήγησης σε άλλα άτομα, είτε σε άτομα με άνοια, στις οικογένειές τους ή σε άτομα που βρίσκονται σε επαγγελματικές θέσεις φροντίδας. 

Για να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος διαδικτυακής καθοδήγησης, δηλαδή να μεταφερθούν οι πολύτιμες δεξιότητες σε νέους ή υπάρχοντες φροντιστές, να σχεδιαστεί υλικό OER, και να χρησιμοποιηθεί η «προσωπική χαρτογράφηση» για βέλτιστη αντιστοίχιση με τους μέντορες και να δοκιμαστούν οι γνώσεις και δεξιότητες χρησιμοποιώντας εργαλεία αυτοαξιολόγησης, το πρόγραμμα χωρίστηκε σε τρία διαφορετικά μαθήματα, 1-3. Μάθημα Ι: Γνώση και κατανόηση της νόσου της άνοιας, έχει επικεντρωθεί στη γνώση και την κατανόηση της άνοιας και χωρίζεται σε τέσσερις διαφορετικές ενότητες, καθεμία από τις οποίες καλύπτει ένα συγκεκριμένο θέμα (Εισαγωγή στην Άνοια και Γνωστικές Διαταραχές, Ψυχολογικά Συμπτώματα Άνοιας και Συμπεριφοράς, Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις και διαχείριση κινδύνων και φαρμάκων. Οι ενότητες χωρίζονται περαιτέρω σε μικρότερες συνεδρίες, που κυμαίνονται από δύο έως επτά σε κάθε ενότητα. Οι συνεδρίες δεν διαρκούν περισσότερο από 15 λεπτά για να ολοκληρωθούν και όλες οι ενότητες ακολουθούνται από ένα κουίζ.

Μάθημα II: Η γνώση της διαδικτυακής καθοδήγησης, είναι αφιερωμένη στη γνώση που περιβάλλει τις στρατηγικές για τη διδασκαλία και τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης μεταξύ ενηλίκων. Το περιεχόμενο αυτού του μαθήματος χωρίζεται σε πέντε μέρη (Στρατηγικές και μοντέλα εκπαίδευσης ενηλίκων, Στρατηγικές για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης ενηλίκων, Στρατηγικές για διαδικτυακή διδασκαλία, εκπαίδευσης και ανατροφοδότηση. Νομικές και συμπεριφορικές πτυχές της διαδικτυακής μάθησης, Απολογισμός και επίβλεψη), με κάθε μέρος να αποτελείται από δύο ως τρεις μικρότερες συνεδρίες. 

Μάθημα ΙΙΙ: Οι δεξιότητες διαδικτυακής καθοδήγησης επικεντρώνονται περισσότερο στην εφαρμογή στρατηγικής και επικοινωνίας μεταξύ δύο μεντόρων και το περιεχόμενο χωρίζεται σε τρία μέρη (Επικοινωνία με μέντορες, στρατηγικές για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης και αυτο-προβληματισμός σχετικά με τις δεξιότητες επικοινωνίας και διευκόλυνσης) με κάθε μέρος να περιλαμβάνει μία ως τέσσερις μικρότερες συνεδρίες. Τα μαθήματα Ι και ΙΙ βασίζονται στις πληροφορίες που αποκτήθηκαν μέσω συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν στα άτομα με άνοια, τις οικογένειές τους και τους επαγγελματίες υγείας, ενώ το μάθημα ΙΙΙ βασίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό στην έρευνα. 

Ο τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων II και III επηρεάζεται επίσης πολύ από σύντομα σεμινάρια που διοργανώθηκαν σε διαφορετικές ομάδες χρηστών, ομάδες που αποτελούνται από άτομα με άνοια, τις οικογένειές τους και τους επαγγελματίες υγείας. Τα διάφορα μαθήματα αξιολογήθηκαν ξεχωριστά χρησιμοποιώντας διαδικτυακές έρευνες, με στόχο τη συνάφεια του περιεχομένου και το μαθησιακό αποτέλεσμα. Ένα πιστοποιητικό διαδικτυακού μέντορα (e-mentoring) απονέμεται σε κάθε συμμετέχοντα μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος Dem@entoring. 

Το κύριο αποτέλεσμα του παραδοτέου 3 (IO3) ήταν η ανάπτυξη της ψηφιακής πλατφόρμας (οικοσύστημα) του προγράμματος DEM@ENTORING (μια ολιστική πλατφόρμα που συμπεριλαμβάνει το εκπαιδευτικό υλικό για την άνοια καθώς και το υλικό για την ανάπτυξη συνεργασίας ανάμεσα σε Mentor/Mentee), λαμβάνοντας υπόψη τα σχόλια και τα αποτελέσματα από το IO1 και το IO2 και το ΙΟ4 που αφορά το Mentoring Lifecycle Model που αποτέλεσε τη βάση για το IO5. Τέλος, έχει ληφθεί υπόψη η τεχνογνωσία με τη μορφή εργαλείων που εισήγαγε η εταιρεία INNOSYSTEMS.

H ψηφιακή πλατφόρμα του προγράμματος DEM@ENTORING συνδυάζει αρμονικά και ενσωματώνει όλες τις προτεινόμενες τεχνολογικές εξελίξεις με τα αποτελέσματα των παραδοτέων του έργου, για να παραδώσει ένα εύχρηστο εργαλείο, το οποίο αποτελεί ένα από τα βασικά παραδοτέα του έργου. Η ψηφιακή πλατφόρμα αποτελείται από ένα διαδικτυακό σύστημα με πληροφορίες που βασίζονται στην εκπαίδευση, σε προηγμένες δυνατότητες αλληλεπίδρασης, σε εργαλεία συνεργατικής επικοινωνίας, σε σημεία δράσης, σε μοντέλα και μεθοδολογία, σε εκπαιδευτικό υλικό κ.λπ. που επιτρέπει στους συμμετέχοντες και τους φροντιστές, τους επαγγελματίες υγείας, τους ενδιαφερόμενους κ.λπ. να αλληλεπιδρούν ενεργά και εποικοδομητικά επιτυγχάνοντας τα επιθυμητά αποτελέσματα και τους στόχους της συνεργασίας του Μαθητή/Μέντορα (Mentor/Mentee).

Λόγω της σημασίας του IO3 για τη διάδοση του προγράμματος, η υλοποίησή του προγραμματίστηκε μέσω τριών διαφορετικών φάσεων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η δοκιμή μιας πρώτης, μιας δεύτερης έκδοσης και ενός τελικού παραδοτέου που εμπλουτίστηκε μετά τις πρώτες δοκιμές.

Όπως και στο ΙΟ1 έτσι κι σε αυτό το παραδοτέο χρησιμοποιήσαμε την αξιολόγηση των τελικών χρηστών. Καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης της ψηφιακής πλατφόρμας πραγματοποιήθηκαν αξιολογήσεις από τους χρήστες προκειμένου να λάβουμε σχόλια σχετικά με την προσβασιμότητα και τη χρηστικότητα του συστήματος, ενώ υπήρξε υποστήριξη και κατά την πιλοτική φάση.

Το παρόν έγγραφο είναι η τελική έκδοση του αντίστοιχου παραδοτέου «IO3: Σχεδιασμός & Ανάπτυξη πλατφόρμας και εκπαιδευτικού υλικού DEM@ENTORING», η οποία ολοκληρώθηκε στο τέλος του έργου (Μάιος 2021) σύμφωνα με το ενημερωμένο πρόγραμμα εργασιών.

Η άνοια προκαλεί όλο και περισσότερες δυσκολίες στις κοινωνίες παγκοσμίως, λόγω της αυξανόμενης κοινωνικής απομόνωσης, των οικονομικών δυσκολιών καθώς και τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει στην οικογενειακή ζωή. Την πρόκληση αυτή δεν την αντιμετωπίζουν μόνο τα ίδια τα άτομα με άνοια αλλά και οι συγγενείς και οι φίλοι τους. Τα άτομα με άνοια χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα και οι φροντιστές τους καλούνται να αναπτύξουν τις γνώσεις τους σχετικά με τη διαχείριση της άνοιας και τις προκλήσεις έτσι ώστε να βελτιώσουν τον ρόλο τους ως φροντιστές. 

Όσοι επιλέγουν να ασχοληθούν με την φροντίδα επαγγελματικά συνήθως λαμβάνουν κάποια πρακτική και θεωρητική εκπαίδευση σχετικά με τα ζητήματα που θα αντιμετωπίσουν στην παροχή φροντίδας. Ωστόσο, οι οικογενειακοί φροντιστές αναγκάζονται να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο χωρίς ιδιαίτερη εκπαίδευση και γνώσεις στις οποίες μπορούν να βασιστούν καθώς και το συναισθηματικό φορτίο που αντιμετωπίζουν λόγω της στενής σχέσης που έχουν με το άτομο με άνοια. Επιπλέον, πρόκληση αποτελεί η προσπάθεια να συντηρήσουν μια φυσιολογική καθημερινότητα. 

Το Dem@entoring προσφέρει υποστήριξη στους φροντιστές με τρεις τρόπους- προσφέρει βοήθεια στους φροντιστές να μάθουν για την άνοια, το πώς να διαχειριστούν το ρόλο τους και το πώς να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με άλλους φροντιστές. 

Το εργαλείο Dem@entoring είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα που παρέχει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ο στόχος του προγράμματος είναι να παρέχει στους φροντιστές τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με την φροντίδα ενός ατόμου με άνοια καθώς και να εκπαιδεύσει τους φροντιστές να γίνουν e-μέντορες και να προσφέρουν βοήθεια σε άλλους φροντιστές φτιάχνοντας ομάδες υποστήριξης. Οι μέντορες θα εκπαιδευτούν στο πώς να αντιμετωπίζουν το πρακτικό και ψυχολογικό φορτίο της άνοιας. Το πρόγραμμα αυτό, επικεντρώνεται στις ανάγκες των φροντιστών προσφέροντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα, την εξέλιξη της άνοιας και τα διαθέσιμα προγράμματα θεραπείας και αποκατάστασης. Το πρόγραμμα θα συμβάλει επίσης και στην ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων που βοηθούν στην αντιμετώπιση προκλήσεων εκπαιδεύοντας τους φροντιστές στην διαχείριση του σωματικού, ψυχολογικού και οικονομικού φορτίου της άνοιας. 

Επιπρόσθετα, οι e-μέντορες θα εκπαιδευτούν σχετικά με το πώς να μεταδώσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους στους εκπαιδευόμενους φροντιστές μέσω της πλατφόρμας. Παίρνοντας μέρος σε μια ομάδα υποστήριξης για την άνοια οι φροντιστές θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν άλλα άτομα που έχουν παρόμοιες εμπειρίες με αυτούς και να συζητήσουν σχετικά θέματα που τους αφορούν. Έχοντας ένα δίκτυο υποστήριξης οι φροντιστές θα μπορέσουν να μάθουν περισσότερα για την άνοια και το πώς να αντιμετωπίσουν τη φροντίδα. 

Η εκπαιδευτική προσέγγιση του προγράμματος επικεντρώνεται στη βελτίωση της αντίληψης των αναγκών που έχουν τα άτομα με άνοια έτσι ώστε να επιτρέπει στους φροντιστές τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα συμπτώματα, να αυξήσουν τη γνώση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με την άνοια και να μειώσουν το στίγμα που υπάρχει. Το πρόγραμμα θα μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. 

Τι κάνει αυτός ο οδηγός; 

Το Mentoring Relationship Cycle είναι ένας οδηγός για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα Dem@entoring στον φορέα σας. Αυτός ο οδηγός σας δείχνει βήμα προς βήμα πώς να βελτιώσετε την γενική οργάνωση και το αντίκτυπο των δραστηριοτήτων σας. 

Ο γενικός στόχος είναι όχι μόνο να υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα αλλά να δημιουργηθεί και μια κυκλική προσέγγιση μέσα στον φορέα σας όπου οι υπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Εφαρμόζοντας αυτά τα βήματα η συνεχόμενη εφαρμογή του μοντέλου στην κοινότητα που αποτελείται από τους συμμετέχοντες και τους χρήστες του προγράμματος μπορεί να ενισχυθεί. 

Ακολουθώντας αυτά τα βήματα θα δημιουργηθεί η στρατηγική, τα απαραίτητα πρότυπα και τα εργαλεία που θα αποτελέσουν τη βάση για μια καλή συνεργασία μέσω των δομημένων δικτύων καθώς και μια βάση με πιθανούς συνεργάτες και εκπαιδευτές. 

Το Μοντέλο Εκπαίδευσης (Mentoring Lifecycle Model) επιτρέπει την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων με άνοια, των φροντιστών τους και των οικογενειών τους με σκοπό να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους σε παρόμοιες καταστάσεις να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους χρησιμοποιώντας ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις με τη βοήθεια διαδικτυακών εργαλείων που επιτρέπουν την εκπαίδευση εξ’ αποστάσεως. 

Το πρόγραμμα e-mentoring στοχεύει να εκπαιδεύσει μέντορες ώστε να παρέχουν υποστήριξη στις οικογένειες και στους φροντιστές (άτυπους και έμμισθους) ατόμων με άνοια. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι μέντορες θα εκπαιδευτούν χρησιμοποιώντας τις Ανοιχτές Εκπαιδευτικές Πρακτικές (Open Education Resources OER's) για να αναπτύξουν δεξιότητες και εμπειρία ηλεκτρονικής καθοδήγησης (Mentoring Lifecycle-IO4) προκειμένου να παρέχουν δυνητικά καθοδήγηση σε άλλους φροντιστές ατόμων με άνοια, πράγμα που σημαίνει ότι οι e-mentors θα μεταφέρουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τα προσόντα τους που απέκτησαν κατά τα μαθήματα του e-mentoring (IO2). 

Οι διαδικτυακοί μέντορες θα εκπαιδευτούν μέσω της πλατφόρμας του προγράμματος Dem@entoring. Οι έμπειροι διαδικτυακοί μέντορες θα μπορούν να αναζητήσουν νέους χρήστες – φροντιστές και αυτό θα βοηθήσεις στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του προγράμματος. 

Ο στόχος του IO5 είναι να περιγράψει στους συμμετέχοντες, πώς να γίνουν διαδικτυακοί μέντορες μέσω της παρουσίασης του μοντέλου, διαφόρων εργαλείων και οδηγιών. Το μοντέλο επιτρέπει τη δημιουργία ομάδων υποστήριξης από άλλους φροντιστές και μέντορες. Το πρόγραμμα παρέχεται σε πολλές γλώσσες με τη μορφή του MOOC (Massive Open OnlineCourse) και που επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα και στο περιεχόμενό της. 

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό μοντέλο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να λειτουργήσει η πλατφόρμα βήμα προς βήμα, καθώς προσφέρει και παραδείγματα χρήσης. Ουσιαστικά, οι χρήστες της πλατφόρμας θα αλληλοεπιδρούν ο ένας με τον άλλον διαδικτυακά, προκειμένου να δημιουργήσουν ομάδες καθοδήγησης (εύρεση e-mentor) βάσει συγκεκριμένων κοινών χαρακτηριστικών και αναγκών. Επιπλέον, θα μπορούν να συζητήσουν δραστηριότητες και διοικητικά θέματα. 

Ακόμη, να συζητήσουν για τη φροντίδα της άνοιας και τα θέματα που την περιβάλλουν. Εξίσου σημαντικό θέμα είναι η οργάνωση ομαδικών δραστηριοτήτων και φόρουμ για συζητήσεις. Τέλος, θα μπορεί να προσφέρει συμβουλές και υποστήριξη σε νέα μέλη προκειμένου να διατηρηθεί η αλληλεπιδραστική φύση του προγράμματος. 

Το Mentoring Lifecycle Model (IO5) ακολουθεί το Mentoring Relationship Cycle (IO4) και προσφέρει τα απαραίτητα εργαλεία για μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση, που ενισχύει την κοινωνική ένταξη, μέσω οργανωμένου πλαισίου και ενισχύει τη δημιουργία κοινοτήτων φιλικών προς τα άτομα με άνοια και τους φροντιστές τους προκειμένου να έχουν καλή ποιότητα ζωής και να μειωθεί το στίγμα και τα στερεότυπα που σχετίζονται με την άνοια. 

Πολλοί και διαφορετικοί οργανισμοί μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν αυτά τα δύο μοντέλα και να τα εφαρμόσουν σε άλλες ομάδες, όπως οι επαγγελματίες υγείας και οι φροντιστές ατόμων με νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Πιο συγκεκριμένα, η πλατφόρμα Dem@entoring μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οργανισμούς, όπως οι Εταιρείες Alzheimer ή τα Κέντρα Ημέρας Alzheimer, για να ενισχύσουν την κατανόησή τους σχετικά με τις προκλήσεις της άνοιας.